Jest bardzo powszechną chorobą w stadach krów mlecznych i jedną z najważniejszych chorób powodujących straty w przemyśle mleczarskim na całym świecie. Mastitis oznacza zapalenie gruczołu mlekowego (zapalenie wymienia), a do choroby tej dochodzi głównie na skutek inwazji bakterii i ich wniknięcia do zatoki wymienia przez kanał strzykowy. Bolesne i upośledzające schorzenie, mogące doprowadzić do znacznego pogorszenia dobrostanu krowy, a nawet do jej śmierci.
PRZYCZYNY
Głównymi patogenami odpowiedzialnymi za zachorowania na mastitis są: Staphylococcus aureus, Streptococcus agalactiae, Streptococcus uberis i Escherichia coli- italikiem. Negatywny wpływ tych gatunków bakterii na zdrowie krów oraz na jakość mleka i wydajność mleczną jest ogromny. Mniej
istotne patogeny bakteryjne mają związek przede wszystkim ze wzrostem liczby komórek somatycznych w mleku albo z subkliniczną postacią mastitis i mogą spełniać rolę ochronną w wymieniu, chroniąc przed infekcją wywołaną przez główne patogeny. Na podstawie identyfikacji w próbkach za potencjalne czynniki chorobotwórcze w przypadku mastitis uważa się także dermatofity i drożdżaki.
CZYNNIKI ZAKAŹNE
● PATOGENY ZAKAŹNE – są zwykle przenoszone między krowami poprzez osoby obsługujące lub poprzez sprzęt w trakcie doju.
● PATOGENY ŚRODOWISKOWE – Escherichia coli, Streptococcus uberis i gronkowce koagulazo, Patogeny te zakażają krowy w ich bezpośrednim środowisku (np. w legowisku) i dlatego nazywane są patogenami środowiskowymi.
OBJAWY
Objawy mastitis są różne i zależą od postaci choroby.
❖ Postać kliniczna mastitis:
➔ wyczuwalne lub zauważalne są zmiany w wymieniu albo mleku,
➔ objawy ogólnoustrojowych (gorączka, brak apetytu, odwodnienie i osłabienie),
➔ objęta procesem chorobowym ćwiartka jest zaczerwieniona, obrzęknięta, twarda i bolesna przy dotyku,
➔ mleko z chorej ćwiartki ma ogólnie nieprawidłowe parametry, a jego ilość jest mniejsza,
➔ obecność kłaczków lub strzępków i wodnisty wygląd.
❖ Postać subkliniczna mastitis
➔ nie ma żadnych objawów klinicznych choroby,
➔ nie występują żadne widoczne zmiany w mleku,
➔ jednakże zmiany spowodowane przez stan zapalny w wymieniu można wykryć w badaniach laboratoryjnych, a świadczy o nich wzrost liczby komórek somatycznych i obecność drobnoustrojów (patogenów) w mleku, co stwierdza się w badaniach mikrobiologicznych.
Krowa z subklinicznym zapaleniem wymienia stanowi źródło zakażenia dla innych krów.
JAK KONTROLOWAĆ MASTITIS?
- regularne czyszczenie lub zmianę ściółki,
- zmniejszenie stresu cieplnego,
- usuwanie owłosienia z wymion,
- zapobieganie urazom strzyków,
- zmniejszenie obrzęku wymion u krów w okresie okołoporodowym poprzez odpowiednie żywienie oraz przyjmowanie potasu i sodu,
- likwidowanie obszarów gromadzących wodę,
- utrzymanie legowisk w sposób właściwy dla zapewnienia prawidłowej pozycji leżącej,
- zapobieganie odmrożeniom i ekspozycji na muchy.
