Hipokalcemia występuje u krów mlecznych w okresie okołoporodowym. Ciąża i pojenie potem młodego mlekiem wymusza na organizmie krowy bardzo duże zapotrzebowanie na wapń. Stąd łatwość o problem z utrzymaniem stałego poziomu tego pierwiastka w organizmie (tzw. homeostaza wapniowa). Krowy nie mogące utrzymać tej homeostazy, bardzo często zapadają na hipokalcemię.
PRZYCZYNY
PTH jest wydzielany w odpowiedzi nawet na niewielkie obniżenie stężenia wapnia w osoczu. Pomimo tego wiele czynników może osłabiać reakcje organizmu na wydzielany hormon. Jednym z czynników osłabiających jest hipomagnezemia, która często występuje łącznie z hipokalcemią w przypadku porażeń poporodowych. Kolejnym czynnikiem osłabiającym możliwości mobilizacji wapnia jest wiek. Z upływem czasu życia zwierzęcia zmniejsza się liczba komórek w tkance kostnej, co skutkuje zmniejszoną resorpcją kationów wapnia z tkanki kostnej. Postępujący wiek krów powoduje także pogorszenie wchłaniania wapnia w jelicie poprzez zmniejszenie liczby receptorów witaminy D3. Innym czynnikiem wpływającym na wielkość problemu hipokalcemii stadach bydła mlecznego jest ich rasa. Dobrym przykładem jest tu rasa Jersey, w stadach tej rasy częstotliwość występowania porażenia poporodowego jest znacznie większa niż w przypadku bydła rasy holsztyńskiej. Dzieję się to na skutek wyższej koncentracji wapnia w mleku krów rasy Jersey oraz na znacznie mniejszy poziom receptorów witaminy D3 w jelicie, w porównaniu do rasy holsztyńskiej. Jednym z najistotniejszych czynników, które wpływają na gospodarkę wapniową organizmu są zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. W przypadku zasadowicy metabolicznej dochodzi do zmniejszenia reakcji komórek na parathormon, co skutkuje brakiem mobilizacji zasobów organizmu i zmniejszonym przyswajaniem wapnia z paszy. Wzrost poziomu estrogenów w końcowym okresie ciąży ma również ujemny wpływ na uwalnianie zasobów wapnia z kośćca, jednak ma to minimalne znaczenie.
OBJAWY
Objawy kliniczne hipokalcemii pojawiają się zazwyczaj 24- 72 godziny po porodzie. Najpierw zwierzę wykazuje niepokój, pobudliwość oraz znacznie zmniejsza się jego apetyt. Następnie postępuje zaburzenie regulacji temperatura wewnętrznej, przez co pomiar rektalny temperatury może być zarówno poniżej jak i powyżej normy. Następuje upośledzenie krążenia skórnego, co prowadzi do zimnych obwodowych części ciała. Skurcze żwacza stopniowo słabną, aż do całkowitego zaniku. Mięśnie szkieletowe ulegają osłabieniu w przeciągu kilku godzin. Wykonywane ruchy są chwiejne i niepewne, krowy mogą upadać, ale częściej zalegają bez możliwości wstania. W późniejszym stadium hipokalcemii dochodzi do zwiększenia częstotliwości bicia serca i spadku pojemności minutowej, wywołanych zmniejszonym napływem krwi oraz osłabieniem mięśnia sercowego. Żwacz ulega wzdęciu na skutek braku możliwości odbicia gazów. Śmierć może wystąpić w ciągu 12h od pojawienia się objawów klinicznych na skutek uduszenia w przypadku wzdęcia żwacza lub zapaści sercowo-naczyniowej.
LECZENIE
Leczeniem hipokalcemii polega na uzupełnieniu poziomu wapnia w organizmie. Najczęściej przeprowadza się wlewy dożylne z roztworu soli boroglukonianu wapnia. Inną metodą leczenia, stosowaną w lżejszych przypadkach, jest podanie doustne preparatów wapniowych. Najczęściej zawierają chlorek wapnia lub propionian wapnia. Leczenie preparatami doustnymi jest skuteczne pod warunkiem, że mięśniówka przełyku nie uległa porażeniu.
PROFILAKTYKA
Najważniejszym elementem zapobiegania problemowi hipokalcemii w stadzie jest odpowiednie żywienie w okresie zasuszenia, a dokładniej w ostatnim jego etapie. W tym czasie zadawana pasza ma na celu zakwasić krowy, co zapobiega powstaniu zasadowicy metabolicznej, która w znacznym stopniu obniża zdolności organizmu do mobilizacji rezerw wapnia. Zakwaszenie można uzyskać na dwa sposoby, poprzez dodawanie soli anionowych do paszy lub podawanie pasz z niskim stężeniem silnych kationów takich jak potas i sód oraz wzbogacanie jej o jony magnezu. W przypadku sztuk obarczonych dużym ryzykiem wystąpienia hipokalcemii, warto je zabezpieczyć doustnymi preparatami wapniowymi lub podając im bolusy dożwaczowe tuż po wycieleniu.
